Oktyabrın 9-da Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Elmin İnkişafı Fondunun Himayədarlar Şurasının fəaliyyətinin təşkili və qarşıda duran vəzifələrlə bağlı müşavirə keçirilib.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov müşavirəni açaraq deyib ki, elm inkişaf etmədən ölkələrin inkişafını təmin etmək mümkün deyil. Ona görə də muxtar respublikada elmin inkişafı sahəsində mühüm işlər görülüb, elmi potensial formalaşdırılıb. Elm adamlarına qayğı göstərilir, onların fəaliyyəti üçün hərtərəfli şərait yaradılır. Muxtar respublikada Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsinin yaradılması, 3 ali təhsil müəssisəsinin fəaliyyət göstərməsi, internet resurslarının və elmi kitabxanaların formalaşdırılması, təhsil və elm müəssisələri arasında interaktiv əlaqələrin qurulması, nümunəvi dərslərin keçirilməsi və müasir nəşriyyatların istifadəyə verilməsi elmin inkişafı üçün geniş imkanlar açıb. Ötən dövrdə muxtar respublikada elmi tədqiqatların nəticəsi olan mühüm kitab və ensiklopediyalar çap olunub, beynəlxalq konfrans və simpoziumlar keçirilib, ekspedisiyalar təşkil edilib.
Ali Məclisin Sədri elmin inkişafı sahəsindəki səmərəli fəaliyyətlərinə görə muxtar respublikanın elm adamlarına təşəkkür edib.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Aparatının Humanitar siyasət məsələləri və ictimai təşkilatlarla iş şöbəsinin müdiri Surə Seyid çıxış edərək bildirib ki, 1997-ci ildə muxtar respublikanın ixtisaslı və elmi dərəcəli kadrlara olan tələbatını ödəyən, Naxçıvanda gələcək elmi potensialın əsasını qoyan ilk dissertasiya şurasının yaradılması elmin inkişafı sahəsində mühüm əhəmiyyətə malik olub. Hazırda muxtar respublikada təhsil sahəsində qazanılan uğurlar gələcək elmi inkişafı şərtləndirən başlıca amildir. Yaradılmış müasir infrastruktur, müəllim hazırlığı işinə qoyulan tələblər kadr təminatına kompleks yanaşmanın nəticəsidir. Elm ocaqlarında fəaliyyət göstərən dissertasiya şuralarında ədəbiyyatşünaslıq, dilçilik, iqtisadiyyat, pedaqogika, sənətşünaslıq, vətən tarixi, arxeologiya, etnoqrafiya ixtisaslaşmaları üzrə doktorluq və fəlsəfə doktoru proqramları üzrə dissertasiyalar müdafiə olunub, aparılmış elmi tədqiqatların nəticələri ölkəmizin və dünyanın aparıcı elmi jurnallarında nəşr edilib. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin müvafiq fərmanları ilə Elm, texnika, memarlıq, mədəniyyət və ədəbiyyat üzrə Naxçıvan Muxtar Respublikasının mükafatlar Komissiyasının və Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Bilik Fondunun, bu il isə Elmin İnkişafı Fondunun yaradılması muxtar respublikada elmin inkişafı sahəsində yeni mərhələnin əsasını qoyub.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsinin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev deyib ki, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsinin elmi işçilərinin 68 faizinin elmi dərəcəsi, 48 faizinin isə elmi adı vardır. Bu günə qədər əməkdaşların 208 monoqrafiyası, 210 kitabı, 5 dərsliyi, 26 tədris və metodik vəsaiti, 8034 elmi məqaləsi və konfrans materialı, 209 tezisi, 21 xəritəsi çap olunub. Alimlər 28 patent alıb, 23 qrant layihəsinin qalibi olublar. Elm adamları və ziyalılar adından minnətdarlıq edən İsmayıl Hacıyev Naxçıvan Muxtar Respublikasının təbii ehtiyatlarının, biomüxtəlifliyinin və torpaq örtüyünün öyrənilməsi, xarici ölkələrin arxivlərində Naxçıvanla bağlı sənəd və materialların aşkar edilməsi, Naxçıvanın maddi və mənəvi mədəniyyətinin tədqiq olunması, muxtar respublikada beynəlxalq simpozium və konfransların keçirilməsi, vacib elmi əsərlərin nəşri və gənc tədqiqatçıların elmi fəaliyyətlərinin stimullaşdırılması barədə təkliflər verib.
Ali Məclisin Sədri təkliflərin Elmin İnkişafı Fondunun Himayədarlar Şurası tərəfindən müzakirə olunması, aidiyyəti üzrə məlumat verilməsi və tədqiqat qruplarının yaradılması barədə tapşırıqlar verib.
Naxçıvan Muxtar Respublikasının Təhsil naziri Rəhman Məmmədov çıxış edərək deyib ki, təhsilə göstərilən dövlət qayğısı muxtar respublikada elmi potensialı da gücləndirib, elm, ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində yüksək ixtisaslı professor-müəllim heyəti formalaşıb, mövcud elmi potensialdan səmərəli istifadə olunması diqqətdə saxlanılıb. Ötən tədris ilində ümumtəhsil məktəblərində 1358 saat nümunəvi dərs, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi tərəfindən isə 9 interaktiv dərs keçirilib. Bu isə elm və təhsil müəssisələri arasındakı əlaqələri möhkəmləndirməklə yanaşı, şagirdlərin biliklərinin artırılmasında, qabaqcıl təcrübənin öyrənilməsi və ixtisas seçimlərində mühüm rol oynayır.
Naxçıvan Dövlət Universitetinin rektoru Saleh Məhərrəmov minnətdarlıq edərək deyib ki, Naxçıvan Dövlət Universiteti 43 kafedradan ibarət elmi-təşkilati struktura malikdir. Kafedraların əməkdaşları Universitet Elmi Şurası tərəfindən təsdiq olunmuş layihəyə əsasən Texnika, Riyaziyyat, Fizika, Biologiya, Coğrafiya, Tibb, Fəlsəfə, Tarix, İqtisad, Siyasət, Hüquq, Pedaqogika, Filologiya, Sənətşünaslıq, Şəhərsalma və Memarlıq elmi istiqamətləri üzrə elmi-tədqiqat işləri yerinə yetirirlər. Elmi-tədqiqat işlərinin 60 faizi muxtar respublika ilə bağlı olan mövzulardır. Həmçinin universitetin dörd seriyadan ibarət "Elmi əsərlər” jurnalı nəşr olunur. Son 10 ildə universitet əməkdaşlarının 187 monoqrafiyası, 41 dərsliyi, 282 dərs vəsaiti, 522 metodik vəsait və proqramı, 7762 elmi məqaləsi və 1033 tezisi çap edilib. Elmi məqalələrdən 1099-u, tezislərdən isə 322-si xaricdə dərc olunub.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsinin Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun direktoru Fəxrəddin Səfərli, Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun şöbə müdiri Vəli Baxşəliyev muxtar respublikada elmə göstərilən dövlət qayğısına görə minnətdarlıq edib, Elmin İnkişafı Fondunun elmi nəticələrin tətbiqi üçün geniş imkanlar açdığını bildiriblər.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Baş nazirinin müavini-maliyyə naziri Səbuhi Məmmədov elmi layihələrin maliyyələşdirilməsi ilə bağlı görülən işlər barədə məlumat verib.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov müşavirədə çıxış edərək deyib: Dövlətin sosial-iqtisadi qüdrəti, ölkənin müdafiə qabiliyyəti və milli təhlükəsizliyi, cəmiyyətin mədəni tərəqqisi və xalqın rifahı elmin inkişaf səviyyəsi ilə birbaşa bağlıdır. "İqtisadiyyat hansı vəziyyətdə olursa olsun, elm inkişaf etməlidir”,- deyən ümummilli liderimiz Heydər Əliyev ölkəmizə hər iki rəhbərliyi dövründə bu amili əsas götürmüş, ümumi inkişafın aparıcı qüvvəsi kimi elmə və elm adamlarına böyük qayğı göstərmiş, Azərbaycan elm məktəbi mühüm təşkilatlanma yolu keçmiş, elmi tədqiqatların həcmi və keyfiyyəti xeyli artmışdır. Ulu Öndərimizin ölkəmizdə elmin inkişafı sahəsində qəbul etdiyi mühüm qərarlardan biri də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsinin yaradılması barədə 2002-ci il 7 avqust tarixli Sərəncamıdır.
Ali Məclisin Sədri deyib: Ümummilli Liderin müdrik qərarından sonra muxtar respublikada elm yeni inkişaf mərhələsinə yüksəlmiş, elmi-tədqiqatların səmərəliliyi xeyli artırılmışdır. Bu gün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkəmizdə və onun Naxçıvan Muxtar Respublikasında elm infrastrukturu tamamilə yenidən qurulub. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsində və ali təhsil müəssisələrində alim və tədqiqatçıların fəaliyyəti üçün lazımi şərait yaradılmışdır. Naxçıvan Muxtar Respublikasının tarixinin, etnoqrafiyasının, arxeologiyasının, mədəni mühitinin, folklorunun, flora və faunasının, təbii ehtiyatlarının araşdırılması sahəsində çoxsaylı tədqiqatlar aparılmış, Naxçıvanşünaslıq mühüm elmi istiqamət kimi müəyyənləşdirilmişdir. Elmə qayğı alim və tədqiqatçıların yetişməsi üçün də geniş imkanlar açmışdır. Hazırda muxtar respublikada 34 elmlər doktoru, 260 fəlsəfə doktoru fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasına Naxçıvandan olan elm adamlarından 3-ü həqiqi, 7-si müxbir üzv seçilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2019-cu il 7 sentyabr tarixli Sərəncamı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Elmin İnkişafı Fondunun yaradılması da elmin inkişafı və mövcud potensialdan daha səmərəli istifadə sahəsində mühüm vəzifələr müəyyənləşdirir.
Ali Məclisin Sədri muxtar respublikada elmin inkişafı ilə bağlı müvafiq tapşırıqlar verərək deyib: Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin elmin inkişafı sahəsində qarşıya qoyduğu vəzifələr Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Elmin İnkişafı Fondunun əsas fəaliyyət istiqaməti olmalıdır. Fond muxtar respublikada elmin inkişafı ilə bağlı dövlət siyasətinin formalaşdırılmasında yaxından iştirak etməli, bu məsələ ilə bağlı təkliflər irəli sürməli, layihələr hazırlamalı və həyata keçirməlidir. Naxçıvan Muxtar Respublikasında elmi müəssisələrin fəaliyyəti və aparılan elmi tədqiqatlar stimullaşdırılmalı, təbii resursların, mədəni və tarixi irsin öyrənilməsi sahəsindəki fəaliyyət gücləndirilməli, elmi araşdırmaların səmərəliliyi artırılmalıdır.
"Naxçıvanın qədim və müasir dövlətçilik tarixi alimlərimiz üçün əsas tədqiqat predmeti olmalıdır”, - deyən Ali Məclisin Sədri bildirib ki, bu il Naxçıvan Muxtar Respublikasının yaranmasının 95 illiyi tamam olur. Ötən illərdə muxtariyyət tarixi ilə bağlı mühüm elmi araşdırmalar aparılıb. Lakin düşünürük ki, bu məsələ daim diqqətdə saxlanılmalı, Naxçıvanın muxtariyyət tarixi ilə bağlı tədqiqatlar davam etdirilməli, əsassız iddiaların qarşısı mühüm elmi sübut və arqumentlərlə alınmalıdır. Bu gün Naxçıvanşünaslıq mühüm elm sahəsi kimi daha geniş tədqiqatların aparılması zərurətini ortaya qoyur. Ona görə də Naxçıvanşünaslığın elmi-nəzəri əsaslarla öyrənilməsi, xüsusilə muxtar respublikanın müasir ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi və mədəni inkişafı, dövlət idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsi, müdafiə qabiliyyətinin və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində görülən işlər elmi tədqiqatlara cəlb olunmalıdır.
Qeyd olunub ki, dövlət orqanları ilə elmi müəssisə və təşkilatlar arasında əməkdaşlığın genişləndirilməsi qarşıda duran əsas vəzifədir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Elmin İnkişafı Fondu fəaliyyətində bu amili əsas götürməli, müvafiq layihələr reallaşdırılmalıdır. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Təhsil Nazirliyi ilə elm və ali təhsil müəssisələri arasında əlaqələr gücləndirilməli, təkmilləşdirmə kursları keçirilməlidir. Vaxtilə Naxçıvanla bağlı elmi tədqiqatlar məhdud çərçivədə aparılırdı. Lakin bu gün elmi araşdırmalar mövzu və əhatə baxımından xeyli genişlənib, xarici ölkələrin tanınmış mütəxəssisləri ilə səmərəli əməkdaşlıq qurulub. Bu sahədəki fəaliyyət davam etdirilməli, muxtar respublikada əldə edilmiş elmi nəticələr ölkə və dünya elmi məkanında layiqincə tanıdılmalı, birgə araşdırmaların aparılması və beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi məqsədilə konfrans, simpozium və seminarlar keçirilməlidir.
Ali Məclisin Sədri deyib: Cəmiyyət həyatının bütün sahələri üzrə elmi potensialdan səmərəli istifadə təmin edilməli, Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafı ilə elmin inkişaf strategiyası bir-biri ilə əlaqələndirilməli, prioritet elmi istiqamətlər müəyyənləşdirilməli, iqtisadi təhlillər aparılmalı, muxtar respublikanın zəngin təbii sərvətləri elmi şəkildə araşdırılmalı, onların əhəmiyyəti və istehsalatda tətbiqi imkanları öyrənilməlidir. Elmin muxtar respublikanın iqtisadi inkişafında rolunu artırmaq əsas hədəf kimi götürülməli, fundamental və tətbiqi elmi tədqiqatların təşkilinə, onların nəticələrinin praktikada tətbiqinə çalışılmalı, muxtar respublikanın elmi-texniki potensialı inkişaf etdirilməli, elmtutumlu istehsal sahələrinin yaradılmasına dəstək verilməlidir. Kənd təsərrüfatı muxtar respublika iqtisadiyyatının əsasını təşkil edir. Ona görə də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi "Araz” Elm İstehsalat Birliyi ilə birlikdə muxtar respublikanın iqlim və torpaq xüsusiyyətləri barədə araşdırmaları davam etdirməli, aqrar sahədə elmi təcrübələrin aparılması və toxum genefondunun formalaşdırılması, mütərəqqi metodların və aqrotexniki qaydaların tətbiqi diqqətdə saxlanmalıdır.
Müşavirədə diqqətə çatdırılıb ki, Naxçıvan tarixilik, müqəddəslik və yeni həyatın başlandığı yer kimi mühüm elmi tədqiqatların mövzusudur. Ötən dövrdə hər üç istiqamətdə geniş tədqiqatlar aparılıb, mühüm elmi nəticələr əldə olunub. Lakin bu, son hədd deyil. Elmi tədqiqatlarda bu məsələyə yenidən qayıdılmalı, geniş araşdırmalar aparılmalı, əldə olunan elmi nəticələr beynəlxalq səviyyədə tanıdılmalıdır. Elmi fəaliyyətin əsas daşıyıcıları yüksəkixtisaslı kadrlardır. Bu səbəbdən də tədqiqatçı-mütəxəssislərin hazırlanması diqqətdə saxlanılmalı, hər bir elm adamının öz məktəbi olmalı, varislik təmin edilməli, gənc alimlərin fəaliyyətinə dəstək verilməlidir. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi ilə muxtar respublikanın ali təhsil müəssisələri arasında əlaqələr gücləndirilməli, alim və mütəxəssislərin elmi fəaliyyətləri əlaqələndirilməli, yeni istiqamətlər müəyyənləşdirilməli, qarşılıqlı elmi müzakirələr aparılmalıdır.
Ali Məclisin Sədri deyib: Elmi araşdırmalarda arxiv materiallarına və digər mötəbər mənbələrə istinad edilməli, təhlil və müqayisələr aparılmalı, tədqiq olunan mövzu barədə geniş informasiya ehtiyatı yaradılmalıdır. Himayədarlar Şurası elmi müəssisə və təşkilatların, hüquqi və fiziki şəxslərin layihələrinin qiymətləndirilməsi məqsədilə aidiyyəti dövlət orqanlarının, elmi-tədqiqat müəssisələrinin nümayəndələrindən və digər mütəxəssislərdən ibarət ekspert komissiyalarının yaradılmasına dair tövsiyələr verməlidir. Fondun Himayədarlar Şurasının Tədbirlər Planı hazırlanmalı, ümumi fəaliyyətlə bağlı Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədrinə mütəmadi məlumat verilməlidir.
Bildirilib ki, müasir dövrdə elmin informasiya təminatını gücləndirmədən onun səmərəsindən danışmaq olmaz. Qısa müddətdə fondun yeni internet saytı və elektron məlumat bankı yaradılmalı, qanunvericiliklə açıqlanmalı olan ictimai informasiyalar həmin saytda yerləşdirilməli və təbliğ olunmalı, elm müəssisələrinin saytları və elektron kitabxanaları zənginləşdirilməlidir. Naxçıvanda mühüm elmi nailiyyətləri, elmi nəşrləri və elmi tərəqqiyə xidmət edən startap layihələrini əhatə edən "Elm Festivalı” keçirilməlidir.
"Elmdə son hədd, axırıncı tədqiqat anlayışı yoxdur. Elm davamlı inkişafdır. Bu inkişafla ayaqlaşmaq isə günün tələbidir”, - deyən Ali Məclisin Sədri çıxışını ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin fikirləri ilə tamamlayıb: "Ölkələrin uğurlarının təməlində ideya, fikir, innovasiya, elmi-texniki tərəqqi dayanır. Biz də ölkəmizdə müxtəlif istiqamətlərdə islahatlar apararkən müasirləşməyə üstünlük veririk. Müasir dövlətin qurulması isə elmin inkişafı olmadan mümkün deyildir”.
