Oktyabrın
20-də İstanbulda İnkişaf etməkdə olan səkkiz ölkənin İqtisadi
Əməkdaşlıq Təşkilatının (D-8) "Əməkdaşlıq yolu ilə imkanları artırmaq”
devizi altında IX Zirvə görüşü keçirilib.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
İlham Əliyev Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın
dəvəti ilə xüsusi qonaq qismində Zirvə görüşündə iştirak edib.
Əvvəlcə birgə foto çəkdirildi.
Zirvə görüşü müqəddəs "Qurani-Kərim”dən ayələrin oxunması ilə başladı.
İnkişaf etməkdə olan səkkiz ölkənin İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının -
D-8-in baş katibi Seyid Ali-Mohammad Musəvi Zirvə görüşünü açıq elan
edərək tədbirin əhəmiyyətindən danışdı.
D-8 təşkilatının hazırkı sədri, Pakistanın Baş naziri Şahid Xaqan
Abbasi qurumun müasir dövrdə fəaliyyətinin daha da genişləndirilməsində
üzv ölkələrin səylərinin gücləndirilməsinin vacibliyini vurğuladı. Qeyd
etdi ki, Pakistan D-8 təşkilatına sədrliyi dövründə bu qurumun
möhkəmlənməsinə və inkişafına çalışıb. Məhz bu dövrdə D-8 BMT-də
müşahidəçi statusu əldə edərək beynəlxalq səviyyədə mövqeyini
gücləndirib. Pakistanın Baş naziri dedi ki, qurumun üzvləri 20 il
ərzində iqtisadiyyat, ticarət, nəqliyyat, turizm və digər sahələrdə
əlaqələri inkişaf etdiriblər.
Baş nazir Şahid Xaqan Abbasi D-8 təşkilatına sədrliyin Pakistandan Türkiyəyə keçdiyini elan etdi.
Təşkilatın yeni sədri, Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb
Tayyib Ərdoğan çıxışında üç qitədə yerləşən ölkələri əhatə edən D-8-in
son 20 ildə fəaliyyətinin uğurlu olduğunu vurğulayaraq, dünyada baş
verən gərginliklər fonunda Zirvə görüşünün keçirilməsinin önəmini qeyd
etdi. Son illər müsəlmanların yaşadıqları bölgələrdə baş verən
münaqişələrin, terrorizmin, təbii fəlakətlərin ciddi fəsadlarla
nəticələndiyini deyən Türkiyə Prezidenti təəssüflə bildirdi ki, qlobal
ədalətsizlik azalmaq əvəzinə, daha da artır. Dünyada İslamla terrorizmin
əlaqələndirilməsi cəhdlərinin, islamofobiyanın və ksenofobiyanın
artdığını, miqrant böhranının dərinləşdiyini bildirən Türkiyə Prezidenti
dedi ki, D-8 ölkələri dünyada çox az ölkənin sahib olduğu gənc və
dinamik artan əhaliyə, zəngin təbii sərvətlərə, sürətli inkişafa
malikdir. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan üzv ölkələrin bu potensialından
tam səmərəli istifadə olunması nəticəsində qarşılıqlı ticarət
dövriyyəsinin hazırkı 100 milyard dollardan qısa müddətdə 500 milyard
dollara çatdırıla biləcəyini qeyd etdi. Türkiyə Prezidenti iqtisadiyyat,
ticarət, nəqliyyat, müdafiə sənayesi, təhsil, kənd təsərrüfatı və digər
sahələrdə əlaqələrin genişləndirilməsi üçün böyük imkanların olduğunu
vurğulayaraq D-8 üzvlərinin sayının artırılmasının, qarşılıqlı ticarətin
milli valyutalarla aparılmasının təşkilatın daha da güclənməsinə imkan
yarada biləcəyini bildirdi.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev D-8 IX Zirvə görüşündə çıxış etdi.
Prezident İlham Əliyevin
çıxışı
-Hörmətli Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan.
Hörmətli baş katib.
Xanımlar və cənablar.
İlk növbədə, əziz qardaşım, Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb
Tayyib Ərdoğana D-8 İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının IX Zirvə görüşünə
dəvətə və göstərilən qonaqpərvərliyə görə təşəkkür edirəm.
Azərbaycan D-8-in üzvü olmamasına baxmayaraq, Prezident Rəcəb Tayyib
Ərdoğan Azərbaycanı bu tədbirə dəvət edib. Mən buna görə öz qardaşıma
dərin təşəkkürümü bildirirəm.
2015-ci ilin noyabr ayında "Böyük iyirmilər”in Zirvə görüşü
Türkiyənin Antalya şəhərində keçirilib. Türkiyə bu görüşə qrupa üzv
olmayan yalnız bir ölkəni xüsusi qonaq kimi dəvət edə bilərdi və
Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan bu tədbirə Azərbaycanı dəvət etmişdir.
Bu, bir daha Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığının, dostluğunun bariz
nümunəsidir.
Hörmətli görüş iştirakçıları, mən sizin diqqətinizi
Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə cəlb etmək istəyirəm.
Ermənistan 25 ildən artıqdır ki, Azərbaycanın tarixi torpaqlarını –
Dağlıq Qarabağı və ətrafındakı 7 rayonu işğal edib. Həmin ərazilərdə
etnik təmizləmə siyasəti aparılıb, 1 milyondan artıq soydaşımız qaçqın
və məcburi köçkün vəziyyətinə düşüb. 1992-ci ildə Ermənistan Xocalı
soyqırımını törədib. Bu hərbi cinayət nəticəsində 613 dinc azərbaycanlı
qətlə yetirilib, onlardan 106-sı qadın və 63-ü uşaqdır. Minlərlə insan
itkin düşüb və yaralanıb. BMT Təhlükəsizlik Şurası münaqişə ilə bağlı 4
qətnamə qəbul edib. Bu qətnamələrdə erməni silahlı qüvvələrinin
Azərbaycan torpaqlarından dərhal və qeyd-şərtsiz çıxarılması tələb
edilir. Eyni zamanda, Qoşulmama Hərəkatı, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı,
ATƏT və digər təşkilatlar da oxşar qərar və qətnamələr qəbul etmişlər.
Lakin işğalçı Ermənistan bu qərarlara məhəl qoymur və azərbaycanlı mülki
əhaliyə qarşı hərbi cinayətlərini davam etdirir.
Ötən ilin aprelində təmas xəttində Ermənistanın silahlı hücumu
nəticəsində mülki şəxslər və hərbçilər həlak olub. Yüzlərlə yaşayış evi
dağıdılıb. Azərbaycan Ermənistanın bu təxribatının qarşısını qətiyyətlə
aldı, ordumuz torpaqlarımızın bir hissəsini erməni işğalçılarından azad
etdi. Bundan sonra Ermənistan tərəfindən tamamilə dağıdılmış Cocuq
Mərcanlı qəsəbəsi yenidən quruldu. 150 evdən ibarət bu qəsəbədə məktəb,
tibb məntəqəsi və məscid tikildi. Bu məscid ermənilər tərəfindən
dağıdılmış Şuşa məscidinin bənzəridir.
Dağlıq Qarabağ Azərbaycanın tarixi torpağıdır. Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri
əsasında Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll edilməlidir.
Azərbaycan dövləti və xalqı heç vaxt imkan verməyəcək ki, onun əzəli
torpağında ikinci qondarma erməni dövləti yaradılsın. Ölkəmizin ərazi
bütövlüyü danışıqlar mövzusu deyil və olmayacaq.
Hörmətli görüş iştirakçıları, Azərbaycan İslam həmrəyliyinə xüsusi
əhəmiyyət verir və öz töhfəsini verir. 2017-ci il Azərbaycanda "İslam
Həmrəyliyi İli” elan olunub. Eyni zamanda, bu il Azərbaycanda 54
müsəlman ölkəsindən gələn 3 minə yaxın idmançının iştirak etdiyi IV
İslam Həmrəyliyi Oyunları keçirilib. Biz bu gün dünyada ən ciddi
təhlükələrdən biri olan islamofobiyaya qarşı fəal mübarizə aparırıq.
Özünü müsəlman ölkələrinin dostu kimi qələmə verməyə çalışan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ və ətraf bölgələrdə məscidləri və dini abidələri dağıdıb.
Məscidləri dağıdan ölkə heç vaxt müsəlman ölkələrinin dostu ola bilməz.
İki gün əvvəl Azərbaycan müstəqilliyinin bərpasının 26-cı ildönümünü
qeyd edib. Qısa müddət ərzində ölkəmiz uğurlu inkişaf yolu keçmişdir.
2004-cü ildən başlayaraq iqtisadiyyatımız 3 dəfədən çox artmış, 2
milyona yaxın iş yeri açılmışdır. Yoxsulluq 5 faizə düşmüşdür.
Savadlılıq 100 faizə yaxındır. Valyuta ehtiyatlarımız ölkənin ümumi
daxili məhsuluna bərabərdir. Xarici dövlət borcu ümumi daxili məhsulun
20 faizindən azdır. Azərbaycanın bu uğurları beynəlxalq təşkilatlar
tərəfindən də qeyd olunur. Davos İqtisadi Forumunun iqtisadiyyatın
rəqabətqabiliyyətliliyi üzrə builki hesabatında Azərbaycan 35-ci yeri
tutub.
Azərbaycan beynəlxalq miqyaslı layihələrin təşəbbüskarı və fəal
iştirakçısıdır. Bu gün biz tərəfdaşlarımızla birlikdə "Cənub Qaz
Dəhlizi” layihəsini icra edirik. Bu, dünyanın ən böyük infrastruktur
layihələrindən biridir. Cənub Qaz Dəhlizinin əsas hissəsi olan TANAP qaz
kəməri üzrə saziş 2012-ci ildə Azərbaycan ilə Türkiyə arasında İstanbul
şəhərində imzalanmışdır və bu kəmər gələn il istifadəyə veriləcəkdir.
Tezliklə rəsmi açılışı olacaq Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu Avropa ilə
Asiya arasında ən qısa yol olacaqdır. Azərbaycan Şərq-Qərb və
Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizlərinin yaradılmasına böyük sərmayələr
qoyur. Bu nəqliyyat dəhlizləri Avrasiyanın iqtisadi inkişafı üçün yeni
imkanlar açacaqdır. Diqqətinizə görə minnətdaram.
X X X
Zirvə görüşündə D-8 Şurasının 16-cı, 17-ci və xüsusi sessiyalarının
hesabatları dinlənildi, gündəlikdə duran məsələlər müzakirə olundu.
IX Zirvə görüşünə yekun vuran Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan
D-8-in dünyada sülhün, sabitliyin və rifahın inkişafına bundan sonra da
töhfə verəcəyinə əminliyini bildirdi. Türkiyə Prezidenti təşkilatın
güclənməsi və böyüməsi üçün bir sıra islahatların aparılmasının
vacibliyini diqqətə çatdırdı, qurumun inkişafında fəallığına və Zirvə
görüşünün yüksək səviyyədə təşkilinə görə Katibliyə, tədbirdə iştirak
edən dövlət və hökumət başçılarına və nümayəndə heyətlərinin
rəhbərlərinə minnətdarlığını çatdırdı.
Sonra Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın, Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyevin və digər ölkələrin dövlət və hökumət
başçılarının iştirakı ilə D-8 təşkilatı ilə İslam İnkişaf Bankı arasında
Anlaşma Memorandumu imzalandı.
D-8 formatına Türkiyə, İran, Pakistan, Banqladeş, Malayziya,
İndoneziya, Misir və Nigeriya daxildir. Təşkilatın üzvlərindən ikisi -
Türkiyə və İndoneziya "Böyük iyirmilər”in (G-20) üzvüdür. D-8-in
fəaliyyətinin əsas məqsədi üzv ölkələr arasında əməkdaşlığı inkişaf
etdirmək, iqtisadi və sosial sahələrdə əlaqələri gücləndirməkdir.
Bu qurumun yaranması ideyası İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının 1996-cı il
oktyabrın 22-də İstanbulda keçirilmiş toplantısında irəli sürülüb.
1997-ci il iyunun 15-də İstanbulda keçirilən dövlət və hökumət
başçılarının Zirvə görüşündə D-8 rəsmi olaraq təsis edilib.
Doqquzuncu Zirvə görüşü ilə D-8 təşkilatının fəaliyyətinin 20 illik
dövrü əhatə edən birinci mərhələsinə yekun vurulub, yeni mərhələ üçün
hədəflər və fəaliyyətin əsas istiqamətləri müəyyənləşdirilib.
X X X
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Türkiyə Respublikasına səfəri oktyabrın 20-də başa çatıb.
