Artıq dozadan ölüm hallarının qarşısını alacaq implant hazırlanıb

Son dövrlərdə opioidlərin artıq dozada qəbulu səbəbindən yaranan ölüm hallarının qarşısını almaq üçün innovativ implant hazırlanıb. Bu cihaz, dərinin altına yerləşdirilərək, bədənə dərman çatdırma funksiyasını avtomatik şəkildə yerinə yetirir və tibb işçilərini dərhal məlumatlandırır.

AZƏRTAC “The İndependent” nəşrinə istinadla xəbər verir ki, ABŞ-də opioidlərin istifadəsi epidemiyaya çevrilib və hər il on minlərlə insanın həyatına son qoyur. 2023-cü ildə ABŞ-də opioidlərin artıq dozasda istifadəsi səbəbindən azı 80 min insanın öldüyü ehtimal olunur. Bu halların qarşısını almaq məqsədilə istifadə edilən nalokson dərmanı, vaxtında tətbiq edildikdə, tənəffüs problemlərini aradan qaldırır və insanın nəfəs almasına imkan yaradır. Lakin tədqiqatçılar bildirirlər ki, həddindən artıq dozada opioid qəbul edənlər adətən təkdir və onlara yardıma çatmaq üçün müxtəlif üsullar axtarılır.

“Science Advances” jurnalında dərc edilən araşdırmaya əsasən, naloksonu bədənə avtomatik ötürən implant hazırlanıb. Bu cihaz, dərinin altına yerləşdirilir və orqanizmdə oksigenin azalmasını müəyyən edir. Oksigen səviyyəsinin azalmasını izləyən cihaz istifadəçinin telefonuna bildiriş göndərir. Əgər 30 saniyə ərzində istifadəçi telefona daxil olmazsa, nalokson bədənə buraxılır. Bununla yanaşı, cihazın ilk cavab verənlərə xəbərdarlıq göndərməsi üçün proqramlaşdırılması mümkündür.

Naloksonun təsiri keçdikdən sonra doza həddinin aşılması simptomlarının yenidən baş vermə ehtimalı olduğu üçün, implantın tibbi qruplara xəbər verməsi də mühüm xüsusiyyətdir. Yeni texnologiya artıq siçovul və donuzlar üzərində sınaqdan keçirilib və dərman vaxtında buraxılaraq, heyvanların 5 dəqiqə ərzində normal vəziyyətə qayıtması ilə nəticələnib.

Vaşinqton Universitetinin Ağrı İdarəetmə Mərkəzinin direktoru və tədqiqatın həmmüəllifi Robert Gero insanların əksər hallarda həddindən artıq doza qəbulu zamanı tək olduqlarını və vəziyyəti qavramadıqlarını vurğulayıb: “Naloksonun istifadəsi üçün imkan olmalıdır və insanlar onu necə istifadə edəcəklərini bilməlidirlər”.

Mütəxəssislər hesab edirlər ki, bu yeni üsul, xüsusilə narkotiki yeni tərgitmiş şəxslərə kömək edə bilər. İfrat dozadan ölüm riski, maddənin istifadəsini dayandırdıqdan sonra ilk aylarda 10-16 dəfə yüksəkdir. Bununla yanaşı, mütəxəssislər bu addımın həyəcanverici olmasına baxmayaraq, dərinin altına implantın yerləşdirilməsi ehtiyacının istifadənin yayılmasına təsir göstərəcəyini düşünürlər. Bundan əlavə, maddə asılılığı olan insanların bu cihazdan istifadə etmək istəməməsi də problemin bir hissəsi ola bilər.

Yeni implantın insanlarda istifadəsi üçün hələ vaxt var, lakin onun mövcudluğu, bir çox insanın həyatını xilas etmək potensialını göstərir.