Ağac parçasından yaradılan mükəmməl sənət əsərləri - FOTO

Bu gün Naxçıvan şəhərində müxtəlif sənət növləri ilə məşğul olan ustalar, bu ustaların fəaliyyət göstərdiyi emalatxanalar çoxdur. Ara-sıra belə emalatxanalardan yolumuzu salanda son illərdə muxtar respublikada sənətə və sənətkara göstərilən diqqət və qayğının müsbət nəticələrinin şahidi olur, müxtəlif xalq sənətkarlığı növləri üzrə ərsəyə gələn sənət nümunələrinə böyük heyranlıqla tamaşa edirik. Sevindirici haldır ki, əvvəllər unudulmaqda olan xalq sənətkarlığı sahələri bu gün dirçəldilir və bu sənətlərin gələcək nəsillərə ötürülməsi üçün bir sıra işlər görülür. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin "Naxçıvan Muxtar Respublikasında Xalq yaradıcılığı günlərinin keçirilməsi haqqında” 2009-cu il 7 fevral tarixli Sərəncamı, 2012-ci ilin Naxçıvan Muxtar Respublikasında "Milli dəyərlər ili” elan edilməsi buna parlaq sübutdur. Bütün bunlar ona görə edilir ki, böyük istedada malik olan xalqımızın tarixin dərin qatlarından süzülüb gələn sənət bulaqları tükənməsin, daim çağlasın, insanlara zövq bəxş etsin.

Ötən günlərdə yolumuzu belə ünvanlardan birinə – Naxçıvan şəhərində yerləşən xalq yaradıcılığı emalatxanasına saldıq. Qeyd edək ki, bu ünvan bir neçə sənət növü üzrə emalatxanaları özündə birləşdirir. Bura daxil olan hər kəs qaynar iş prosesinin şahidi olur. Bir otaqda xalçaçı qızların qurduğu hanalar görünür, o biri tərəfdə isə ağacoyma sənəti ilə məşğul olan ustaların dəzgahlarından çıxan səslər eşidilir. Ağacoyma ustalarının emalatxanalarından müxtəlif ağac növlərinin kəsilməsindən yaranan rayihə, boya, yapışqan qoxusu gəlir. İnsan özünü əsrlər öncəsində, qədim bir şəhərin sənətkarlıq məhəlləsində hiss edir. Bu ilk təəssürat bizdə burada görülən işlərlə maraqlanmaq, el sənətkarlarının iş prosesi ilə tanış olmaq marağı yaradır.

Emalatxanalardan birində ağacoyma sənəti ilə məşğul olan Şahin Həsənovla qarşılaşdıq. Onunla həmsöhbət olduq. Söhbət zamanı məlum oldu ki, atası ilə birgə çalışdığı bu emalatxana onlara bir neçə il öncə dövlətimiz tərəfindən verilib. Onun bu sənətə yiyələnməsində atasının rolu böyük olub. Hazırda 31 yaşı olan Şahin 15 yaşından bu sənətlə məşğuldur. Atası Akif Həsənzadə Naxçıvanın bu sahədə ən tanınmış sənətkarlarındandır.

Şahin ustanın dediklərindən: "Uşaq vaxtlarımda atam məni tez-tez özü ilə birlikdə iş yerinə aparardı. Hələ o vaxtlar balaca taxta parçalarının üzərində cızma-qara edərdim. Sonralar taxtadan müxtəlif fiqurlar hazırlayar, cürbəcür modellər düzəltməyə çalışardım. Zaman keçdikcə bu sənətə marağım daha da artdı, ona görə də atamla birlikdə işləməyi qərara aldım. İlk əl işimi ən əziz xatirə əşyası kimi hələ də saxlayıram”.

Şahin usta onu da dedi ki, ağacoyma sənəti çətin sənətdir və insandan böyük zəhmət, həvəs, dəqiqlik, ən əsası da bacarıq tələb edir. Ola bilər ki, uzun müddət bu işlə məşğul olub bütün incəlikləri öyrənəsən, ancaq əgər istedadın yoxdursa, bu sənətin zirvəsinə yüksəlmək, öz əl işlərinlə insanları heyrətləndirmək qeyri-mümkündür. Başqa sözlə, ağacdan əl işini çox adam düzəldər, ancaq az sayda insan ağacdan düzəltdiyi əşyada öz düşüncələrini, dünyagörüşünü, hər hansı bir ideyanı əks etdirə bilər. Bütün sənətlər insanları düşündürmək üçün yaranıb. Ağacoyma sənətinin də dərinliklərinə varanda görürsən ki, əlində yonduğun ağacın hər bir hissəsində bir-birinə bənzəməyən min cür naxış var. Təbiətin yaratdığı bu mükəmməl bənzərsizliyin içində əgər bu sənətlə məşğul olan usta özünü tapa bilirsə, demək, o sənətin sirli-sehrli dünyası da onun üçün sonuna qədər açılıb. Yox, əgər əlindəki ağac parçasına yalnız cansız bir əşya kimi baxılarsa, onda nə qədər üzərində zəhmət çəkilsə də, arzulanan nəticə əldə olunmayacaq. Yəni, o, bir ağac parçası kimi də qalacaq. Bu mənada, sənətkar bütün varlığıyla gördüyü işə, əlindəki ağac parçasının bir sənət nümunəsinə çevriləcəyinə inanmalıdır. Bax, o zaman hər şey istədiyin kimi olacaq.

Ağac ustaya tez tabe olan, tez yonulan, tez işlənə bilən materialdır, ancaq hansı növ ağacı hansı işdə istifadə edəcəyini də bilməlisən. Hər bir ağacın öz tonu, öz ağırlığı, öz nəfəsi var. Burada təxəyyül çox söz deyir. Rənglərin sirrinə hakim olan bir ustanın əlindən çıxan sənət əsərinin uğur qazanacağı da şübhəsizdir.

Sərgilərdə tamaşaçıların reaksiyasını izlədiyini deyən Şahin usta qeyd etdi ki, insanların ağacdan düzəltdiyi işlərə baxıb yaxşı sözlər deməsi onu çox sevindirir. O zaman hiss edir ki, bir sənətkar kimi insanlara lazımdır.

Müasir dövrdə alətlərin, boyaların da çox kara gəldiyini deyən Şahin bildirdi ki, indi bunlar sayəsində ustaların işi çox asanlaşıb. Alətlər, boyalar, yapışqanlar əlçatandır və tez tapmaq olur. Ancaq onlardan da yerində istifadə etmək lazımdır. Əgər bir boyadan həddindən artıq istifadə etsən, o iş süni alınacaq və mağazalarda satılan sənaye üsulu ilə hazırlanan əşyalardan heç nə ilə fərqlənməyəcək. Bir sözlə, ərsəyə gətirdiyin hər bir sənət nümunəsində insanın yaradıcılıq həvəsi və duyğuları öz əksini tapmalıdır. Əgər bunu bacarırsansa, demək, sənətdə hər hansı bir mərhələni adlaya bilmisən.

Onu da qeyd edək ki, hər il ölkəmizin paytaxtı Bakı şəhərində, eləcə də xalq yaradıcılığının inkişaf etdirildiyi Lahıc və Şəkidə Şahin Həsənovun sənətkarlıq nümunələri nümayiş etdirilir. Ancaq onun sənət üfüqləri ölkəmizin sərhədləri ilə məhdudlaşmayıb. Onun əsərləri Fransada, İranda müxtəlif sənət sərgilərində nümayiş olunub. Naxçıvan Muxtar Respublikasında da təşkil edilən el şənliklərində, sərgilərdə Şahin ustanın əl işlərinə böyük maraq göstərilir.

Milli köklərə, milli dəyərlərə qayıdış hər kəsi düşündürməlidir. Milli dəyərləri yaşatmaq xalqın tarixini yaşatmaq deməkdir. Əgər hər bir xalq öz kimliyini ortaya qoymaq istəyirsə, ilk növbədə, milli dəyərlərinə istinad etməlidir. Hər bir xalqın tarixi onun yaratdığı sənətkarlıq nümunələrində yaşayır. Xalq sənəti bəşəriyyətin ilkin yaranış dövründən başlayaraq bu günə kimi müxtəlif inkişaf mərhələləri keçib. Əl əməyi ilə hazırlanan əşyalar, məişət avadanlıqları sonralar həmin dövrlərdən xəbər verən maddi-mədəniyyət nümunələrinə çevrilib. Bu gün Naxçıvanda milli dəyərlərimizin tərkib hissəsi olan xalq sənətkarlığı sahələrinin bərpa olunması da bu torpaqda tarixən formalaşmış zəngin tarixi-mədəni irsin yaşadılması kimi mühüm məqsədə xidmət edir. Sevindirici haldır ki, indi muxtar respublikada el sənətlərini yaşadan, xalqımızın min illər ərzində formalaşan bədii-estetik zövqünü öz əsərlərində əks etdirən gənclərimiz çoxdur. Bütün sənət növlərinə gənclərin marağının artması isə bu sahəyə göstərilən dövlət qayğısı sayəsində mümkün olub. Min illərin yadigarı olan xalq sənətkarlığı bu gün olduğu kimi, gələcəkdə də yaşadılacaq, nəsildən-nəslə qiymətli bir miras kimi ötürüləcək.

AZƏRTAC-ın Naxçıvan Muxtar Respublikasındakı bürosu